หลอดเลือดสมอง ประกอบด้วยหลอดเลือดแดง และ หลอดเลือดดำ ซึ่งทำหน้าที่รับส่งสารอาหาร ออกซิเจน และ ของเสีย จากสมอง หากหลอดเลือดสมองมีความผิดปกติที่ระบบหลอดเลือด ไม่ว่า แตก, ตีบ, หรือ ตัน  หากผู้ป่วยที่เกิดภาวะผิดปกติเหล่านี้ไม่ได้รับการรักษาที่ทันท่วงที  ผู้ป่วยสูงถึง 70% เกิดภาวะพิการ เช่น แขนขาอ่อนแรง ชาตัว เดินเซ ไปตลอดชีวิต และ ผู้ป่วยประมาณ 5% อาจรุนแรงถึงขั้นเสียชีวิต

            โรคหลอดเลือดสมองอุดตัน หรือ stroke เป็นส่วนหนึ่งของโรคหลอดเลือดสมองที่พบได้บ่อย ส่วนมากเกิดจากการอุดตันเฉียบพลันของหลอดเลือดแดง ส่งผลให้สมองขาดเลือดและตาย ผู้ป่วยมักมาด้วยอาการ แขนขาอ่อนแรงครึ่ง ชาตัวครึ่งซีก ปากเบี้ยว พูดไม่ชัด ลิ้นแข็ง และ เดินเซ สำหรับประเทศไทยพบโรคหลอดเลือดสมองได้ 1.88 ราย ต่อ ประชาชน ช่วงอายุ 45-80 ปี 100 คน

โรงพยาบาลราชพฤกษ์ได้ตระหนักถึงความสำคัญของโรคหลอดเลือดสมอง จะจัดตั้งศูนย์โรคหลอดเลือดสมองขึ้น โดยให้บริการครบวงจร ตั้งแต่ การดูแลในภาวะฉุกเฉิน เช่น การรักษาด้วยยาสลายลิ่มเลือด(ra-PA) การผ่าตัดสมอง การเฝ้าระวังภาวะเสริกซ้อนของโรคเลือดเลือดสมองแบบป่วยใน จนถึงการฟื้นฟูให้ผู้ป่วยสามารถกลับไปใช้ชีวิตในสังคมได้อย่างเต็มศักยภาพ

บริการของศูนย์โรคหลอดเลือดสมอง

• ตรวจคัดกรองและวินิจฉัยโรคโดยแพทย์
  • ส่งตรวจเลือดทางห้องปฏิบัติการ
  • การวินิจฉัยทางรังสีวิทยา
    • CT scan
    • MRI scan
    • Carotid duplex ultrasound
• การรักษาขึ้นอยู่กับสาเหตุของโรค
  • ยาสลายลิ่มเลือด
  • ยาต้านเกร็ดเลือด
  • ยาต้านการแข็งตัวของเลือด
  • การผ่าตัด
  • การเฝ้าระวังภาวะเทรกซ้อนแบบผู้ป่วยใน
• การฟื้นฟู ที่ออกแบบให้เหมาะสมกับคนไข้เฉพาะบุคคล โดยแพทย์ผู้เชี่ยวชาญ
  • กล้ามเนื้ออ่อนแรง ฝึกยืน เดิน และการทำกิจกรรมต่างๆ
  • ฝึกพูด
  • ฝึกกลืน
  • ฝึกการทรงตัว
  • ระงับปวด
  • ลดการเกร็งของกล้ามเนื้อ

อาการที่พบบ่อย

• อาการเบื้องต้นของผู้ที่มีภาวะโรคหลอดเลือดสมองเฉียบพลัน คือ แขนขาอ่อนแรงครึ่งซีก, ชาตัวครึ่งซีก, ปากเบี้ยว, หน้าเบี้ยว, พูดไม่ชัด, ลิ้นแข็ง, ตาพร่ามัวเห็นภาพซ้อน, เดินเซ, พูดไม่ได้ และ ผู้ป่วยบางรายอาจมีภาวะ ปวดศีรษะ ร่วมด้วย และส่วนมาก ผู้ป่วยมักมีอาการหลายๆอย่างร่วมกัน หากมีอาการแสดงเหล่าโดยเป็นกะทันหัน ควรรีบเข้ารับการตรวจวินิจฉัยโดยแพทย์ อย่างเร่งด่วน

กลุ่มเสี่ยงของโรคหลอดเลือดสมอง

• ผู้ที่มีความเสี่ยงต่อโรคหลอดเลือดสมองตีบ
  • ผู้สูงอายุ, โรคความดันสูง, โรคเบาหวาน, และ สูบบุหรี่
• ผู้ที่มีความเสี่ยงต่อโรคหลอดเลือดสมองตัน
  • โรคหัวใจเต้นผิดจังหวะ
  • ภาวะลิ้นหัวใจติดเชื้อ
  • โรคมะเร็งบางชนิด
• ผู้มีความเสี่ยงต่อโรคหลอดเลือดสมองแตก
  • โรคความดันสูง
  • โรคหลอดเลือดฝอยผิดปกติ เช่น ภาวะสะสมของ Amyloid
  • โรคความผิดปกติเกี่ยวกับระบบแข็งตัวของเลือด

แนวทางการรักษาโรคหลอดเลือดสมอง

• ภาวะเฉียบพลัน ภายใน 4.5 ชั่วโมงแรกหลังเกิดอาการ
  • ผู้ป่วยกลุ่มนี้หากเข้ารับการรักษาและวินิจฉัยอย่างทันท่วงที และ ไม่มีความเสี่ยงกับภาวะเลือดออกง่าย ผู้ป่วยมีโอกาสได้รับการรักษาด้วยยาสลายลิ่มเลือด (rt-PA)
• ผู้ป่วยโรคหลอดเลือดสมองตีบตันทุกราย ควรได้รับการป้องกัน โดยขึ้นกับโรคประจำตัวและสาเหตุของโรค เช่น
  • ยาต้านเกร็ดเลือด
  • ยาป้องกันการแข็งตัวของเลือด
  • ยาลดไขมัน
• กายภาพบำบัด และ ฟื้นฟู

การฟื้นฟูผู้ป่วยโรคหลอดเลือดสมอง

            ทีมงานเวชศาสตร์ฟื้นฟูซึ่งนำทีมโดยแพทย์เวชศาสตร์ฟื้นฟู นักกายภาพบำบัด นักกิจกรรมบำบัด จะร่วมกันประเมินและวางแผนการรักษาภาวะต่างๆ ที่ยังมีความบกพร่องหลงเหลือหลังจากเกิดโรคหลอดเลือดสมอง

ภาวะที่พบได้บ่อยหลังเกิดโรคหลอดเลือดสมอง

• แขนขาอ่อนแรง ส่งผลต่อการเดิน และการใช้ชีวิตประจำวัน ทีมนักกายภาพบำบัดจะทำการรักษาโดยการกระตุ้นกล้ามเนื้อ การขยับข้อ การฝึกเดิน และสอนการออกกำลังกายเพื่อให้กล้ามเนื้อกลับมาทำงานได้อย่างเต็มประสิทธิภาพ
• ภาวะบกพร่องทางภาษา ส่งผลกระทบต่อความเข้าใจของผู้ป่วยเองและการพูดสื่อสารออกมา ทีมนักกิจกรรมบำบัดสามารถจะช่วยฝึกผู้ป่วยโดยใช้เทคนิคเฉพาะตามความบกพร่องของผู้ป่วยเป็นรายๆไป
• การกลืนอาหารลำบาก ส่งผลกระทบถึงภาวะโภชนาการ และอาจนำไปสู่การสำลักอาหารทำให้อุดกั้นทางเดินหายใจ หรือเกิดภาวะปอดอักเสบ การบำบัดสามารถทำได้หลายวิธีเช่น การออกกำลังกายกล้ามเนื้อการกลืน และการปรับเปลี่ยนชนิดอาหาร
• ภาวะเกร็งกล้ามเนื้อ ส่งผลให้การเดินหรือเคลื่อนไหวร่างกายลำบาก บางครั้งทำให้เกิดความปวดตามมา สามารถรักษาได้โดยการใช้ยา การออกกำลังกายแบบยืดเหยียดกล้ามเนื้อ และการใช้เครื่องมือทางกายภาพ